Soldan Sağa : Felipe Santos Fregoso, Piotr Szwaykowski, Kurt Liewer ve Stefan Martin cihazın kurulup, ince ayarlarının yapıldığı yerde, sıfırlayıcı girişimölçer sınama ortamında görülüyorlar.

(GEZEGEN AVI) - Birçok bilim insanı, gökadanın Avatar filmindeki Pandora, yani bizimkinin dışındaki gezegen sistemleri içinde yer alan Dünya benzeri gezegenlerle dolu olduğu yolunda tahminlerde bulunuyorlar.

Gelgelelim, bu yöndeki tahminler böyle dünyaların kolayca bulunabileceği anlamına gelmiyor. Şimdiye kadar keşfedilen 400'ün üzerinde gezegen arasında Dünya'da bildiğimiz anlamda yaşamı destekleyecek tek bir gezegen bile yok.

NASA'nın Pasadena / Kaliforniya - ABD'de yer alan Jet İtiş Gücü Laboratuvarı'nda mühendis olarak görev yapan Stefan Martin "Dünya benzeri gezegenler ararken yaşanan sorun, ev sahibi yıldızın gezegenin kendisinden 10 milyon kez daha büyük miktarda kırmızı ötesi ışık yaymasıdır. Ve bizimkine benzer gezegenler küçük ve kendi yıldızlarına çok yakın dolandıklarından, görülmeleri neredeyse imkânsız oluyor" diyor.

Martin, A.J. Booth (daha önce JPL, şimdi ise Sigma Space Corp. Lanham / Maryland - ABD'de çalışıyor) ile birlikte neredeyse imkânsız olan bu beceriyi gerçekleştirecek bir yol bulmuş olabilir.

"Sıfırlayıcı Girişimölçer" adı verilen cihazları tasarım olarak gezegenleri tespit edilmeleri daha kolay olduğu şekilde, yani kırmızı ötesi dalga boyunda gözlemliyor. Cihaz dört farklı teleskoptan gelen yıldız ışığını yakalayıp, ışık dalgalarını birbirlerini yok edecek şekilde ayarlayarak birleştirecek şekilde tasarlanmış. Martin bunu "yıldızı daha soluk görünür bir hale getiriyoruz; basitçe söylemek gerekirse ışığını kapatıyoruz" diye açıklıyor.

Sıfırlayıcı girişimölçer yeni bir fikir değil; ancak Martin ve Booth'un elde ettiği sonucu diğerlerinden ayıran şey cihazın verimliliği. Konuyla ilgili olarak Martin "bizim sıfırlama derinliğimiz, daha önce başka sistemler tarafından başarılabilen değerlerden 10 ila 100 kat daha iyi" diyor ve şöyle devam ediyor "ilk defa olarak birileri çiftler halinde kurulmuş dört teleskobu çapraz olarak bağlayıp, bu kadar derin bir sıfırlama elde etmeyi başardı. Başarılan şey yıldız ışığını en üst seviyede bastırabilmektir".

Böyle bir bastırma işlemi, bilim insanlarının güneşdışı gezegenlere şimdiye kadar yapabildiklerinden daha iyi bakabilmelerine imkân sağlayabilecektir. "Gezegenleri yakıp söndürebiliyoruz; böylece onları tespit edebiliriz" diyen Martin, cümlesini şöyle tamamlıyor "bu sistem yıldızdan gelen ışığı 100 milyon kez daha sönük bir hale getirebildiği için, aradığımız gezegeni oldukça net görebileceğiz demektir."

Pandora; yakından ve özel

Sıfırlayıcı girişimölçümü, bilim insanlarının başka dünyalar bulmak için kullanabileceği tek yol değildir. NASA'nın şu anda yörüngede bulunan Kepler projesi, uzak yıldızlara bakıp gezegenleri önlerinden geçiş yaptıkça hafifçe azalan ışıklarını izleyerek Dünya benzeri gezegenler aramaktadır. Güneşdışı gezegenleri gözlemleyebilmek için kullanılabilecek bir başka yöntem ise, yıldızdan gelen görünür ışığı engellemek için bir maske kullanıp, çevresinde dolanan gezegenleri daha kolay görülebilir hale getiren taççekimi yapmaktır. Ve son olarak henüz teklif aşamasında olan SIM Lite projesi ise, ev sahibi yıldız üzerinde kütleçekimi kaynaklı olarak meydana gelen "yalpalamaları" gözleyerek, yakınlarda bulunan gezegenleri bulabilecektir.

Bununla birlikte, Martin ve Booth'un sıfırlayıcı girişimölçeri gökbilimcilerin er ya da geç Dünya benzeri gezegenlerle yakınlaşıp, özel ilişkiler geliştirebilmelerine imkân sağlayarak, havakürelerinin yaşama elverişlilik ve hatta muhtemel hayat belirtileri açısından incelenebilmesine izin verecektir. Martin, konuyla ilgili olarak 'bu teknik sayesinde önünde sonunda yüzlerce gezegen görebilmeyi ümit ediyoruz" diyor.

İkilinin geliştirdikleri bu teknoloji, Hafif Uzay Girişimölçeri (SIM Lite) ve Kepler sonrasında geliştirilecek uzay projelerinde kullanılabilir. Martin, şu anda sistemi gerçek hayattaki görevleri daha iyi taklit edebilecek koşullarda denemeyi planlıyor.

Bilim kurgu malzemeleri bir kez göz önüne alındığında, Dünya benzeri gezegenler veya Pandora örneğinde olduğu gibi, dev gezegenlerin Dünya benzeri uydularının beyaz perde dışında da var olduğunu keşfetmek çok uzun sürmeyebilir.