Mars'ın Geri Devinimi - GGG : 13 Haziran 2010

Günün Gökbilim Görüntüsü

Kâinatı Keşfedin! Büyüleyici evrenimizin farklı bir resmi veya fotoğrafı, her gün profesyonel bir gökbilimcinin yazdığı kısa bir açıklama ile birlikte yayımlanır.

13 Haziran 2010

Bilgi için aşağıya bakınız. Üzerine tıkladığınızda yüksek çözünürlüklü görüntüye ulaşabilirsiniz.

Mars'ın Geri Devinimi
Katkı ve Telif Hakkı : Tunç Tezel (Geceleyin Dünya - TWAN)

Açıklama : Neden Mars geriye doğru gidiyormuş gibi gözüksün ki? Mars'ın Dünya göklerinde görülen devinimi çoğu zaman tek bir yönde olmaktadır; uzak yıldızlara göre ön planda, yavaş fakat düzenli. Bununla birlikte, her ikisi de Güneş etrafındaki yörüngelerinde dolanırlarken, aşağı yukarı her iki yılda bir Dünya Mars'ı geçer. Geçtiğimiz yılın sonlarında ve bu yılın başlarında gerçekleşen böyle bir geçiş sırasında, Mars her zamanki gibi parlak ve büyüktü. Yine bu olay sırasında, Mars gökyüzünde geriye doğru gidiyormuş gibi görünmüştür ki; bu olguya da geri devinim/tersinir hareket* adı verilmektedir. Yukarıdaki görüntüde, bir dizi kare yıldızlar örtüşecek şekilde sayısal olarak üst üste bindirilmiştir. Mars bu görüntüde, gökyüzünde bir ilmik atıyor gibi görünmektedir. İlmiğin ortasına yakın bir konumda Dünya Mars'ı geçmiştir ve geri devinim en yüksek noktasındadır. Geri devinim güneş sistemindeki diğer gezegenlerde de görülebilmektedir.

Anahtar Sözcükler : Türkiye'den Katkılar, Mars

Yarınki Görüntü : Kırmızı Dikdörtgen

Tunç TEZEL'den"Gözleme başladığım 1992'nin başlarında Mars sabahları görünüyordu. Yıl sonlarına doğru yükseldi ve parlaklığı arttı. 1992'nin Eylül ayında girdiği İkizler takımyıldızında, 6 ay içinde büyük bir fiyonk attı. Ocak 1993'te karşı konumdan geçerek en parlak görüntüsüyle izlendikten sonra da Mayıs 1993'te İkizler'i terk etti. Akşamları birkaç kez daha göründükten sonra da iyice sönükleşerek gözden kayboldu. Mars'ın tersinir hareketini ilk kez kendi gözlerimle görmüştüm.

Dış gezegenlerin karşı konuma ve gözlem için en uygun durumuna ulaştığı bu dönemlerde arka plandaki yıldızlara göre izlenen hareketleri normalde olduğunun tersine doğudan batıya doğrudur. Bunun nedeni, Dünya'nın kendi hızlı yörüngesinde doğuya ilerlerken, daha yavaş yörüngelerdeki Mars ve diğer dış gezegenleri "sollaması" onları geride (yani batıda) bırakmasıdır. İşte bu tersinir harekettir.

1993'ten sonra Mars karşı konuma her yaklaştığında düzenli olarak çekim yaptım ve yaklaşık 2 yıl 2 ayda bir gözlenen bu hareketlerin fotoğraflarını çektim. Mars'ın yaptığı her tersinir hareket, farklı bir şekil ortaya çıkardı. Bunların son üçü, 16 Aralık 2003, 22 Nisan 2006 ve 11 Mayıs 2008'de GGG sayfasında da yayınlanmıştı

Bu yılki hareket, ilk kez fotoğrafladığım 1994-5 yılındaki harekete oldukça benziyordu, çünkü Mars yaklaşık aynı yerde, Yengeç ve Aslan arasında karşı konuma ulaştı. Mars'ı fotoğraflamaya 2 Ekim 2009'da başladım. Kırmızı gezegenin en iyi göründüğü mevsim kış olduğu ve hava koşullarının fotoğrafa uygun olduğu beklenen günler az olacağından planlı bir çekim yapmadım. Bunun yerine, mümkün olduğu kadar çok gecede çekim yapıp en uygun olanlarını kullandım. Ekim 2009 - Haziran 2010 arası 72 gecede çektiğim Mars resimlerinden 42'sini kullanarak bu resmi ortaya çıkardım. Geçtiğimiz kış mevsiminin çok bulutlu ve hatta neredeyse rekor derecede yağmurlu olduğunu da hatırlayınca, havanın doğru zamanlarda açması ya da en azından bulutların arasında delikler bulmam çok şaşırtıcı hatta garip oldu. Ama böylece ilk kez 15 yıl önce fotoğrafladığım şeyin oldukça benzerini yakalamış oldum.

Gökyüzündeki uzun dönemli hareketleri izlemek ve fotoğraflamak hep hoşuma gitmiştir. Daha birçok ilginç şekli benzeri şekilde kayda alabilmeyi umuyorum."

Ayrıntılı açıklamaları ve hazırladığı Türkçe açıklamalı fotoğraf için Tunç TEZEL'e teşekkür ederiz. (Bulutsu)

(*) geri devinim / tersinir hareket (retrograde motion) : Duran yıldızlara göre eksi yönde (batı yönde) yer değiştirme. Gezegenlerin görünürdeki deviniminde söz konusu olur. - Abdullah KIZILIRMAK

[ MT ]