Mars'ın Geri Devinimi - GGG : 11 Mayıs 2008

Günün Gökbilim Görüntüsü

Kâinatı Keşfedin! Büyüleyici evrenimizin farklı bir resmi veya fotoğrafı, her gün profesyonel bir gökbilimcinin yazdığı kısa bir açıklama ile birlikte yayımlanır.

11 Mayıs 2008

Bilgi için aşağıya bakınız. Üzerine tıkladığınızda yüksek çözünürlüklü görüntüye ulaşabilirsiniz.

Mars'ın Geri Devinimi
Katkı ve Telif Hakkı : Tunç Tezel (Geceleyin Dünya - TWAN)

Açıklama : Neden Mars geriye doğru gidiyormuş gibi gözüksün ki? Mars'ın Dünya göklerinde görülen devinimi çoğu zaman tek bir yönde olmaktadır; uzak yıldızlara göre ön planda, yavaş fakat düzenli. Bununla birlikte, her ikisi de Güneş etrafındaki yörüngelerinde dönerken, aşağı yukarı her iki yılda bir Dünya Mars'ı geçer. Geçen sene içerisinde meydana gelen böyle bir geçiş sırasında, Mars'ın yakınlığı kızıl gezegenin her zamankinden daha büyük ve parlak görünmesine neden olmuştur. Yine bu olay sırasında, Mars gökyüzünde geriye doğru gidiyormuş gibi görünmüştür ki; bu olguya da geri devinim adı verilmektedir. Yukarıdaki görüntüde, bir dizi kare yıldızlar örtüşecek şekilde sayısal olarak üst üste bindirilmiştir. Bu görüntüde Mars, gökyüzünde bir ilmik atıyor gibi görünmektedir. İlmiğin tepesine yakın bir konumda Dünya Mars'ı geçmiştir ve geri devinim en yüksek noktasındadır. Geri devinim, güneş sistemindeki diğer gezegenlerde de görülebilmektedir.

Anahtar Sözcükler : Mars, Türkiye'den Katkılar

Yarınki Görüntü : Yakın Gökadalar

Tunç TEZEL'den"Gözleme başladığım 1992'nin başlarında Mars sabahları görünüyordu. Yıl sonlarına doğru yükseldi ve parlaklığı arttı. 1992'nin Eylül ayında girdiği İkizler takımyıldızında, 6 ay içinde büyük bir fiyonk attı. Ocak 1993'te karşı konumdan geçerek en parlak görüntüsüyle izlendikten sonra da Mayıs 1993'te İkizler'i terk etti. Akşamları birkaç kez daha göründükten sonra da iyice sönükleşerek gözden kayboldu. Mars'ın tersinir hareketini* ilk kez kendi gözlerimle görmüştüm.

Dış gezegenlerin karşı konuma ve gözlem için en uygun durumuna ulaştığı bu dönemlerde arka plandaki yıldızlara göre izlenen hareketleri normalde olduğunun tersine doğudan batıya doğrudur. Bunun nedeni, Dünya'nın kendi hızlı yörüngesinde doğuya ilerlerken, daha yavaş yörüngelerdeki Mars ve diğer dış gezegenleri "sollaması" onları geride (yani batıda) bırakmasıdır. İşte bu tersinir harekettir.

1993'ten sonra Mars karşı konuma her yaklaştığında düzenli olarak çekim yaptım ve yaklaşık 2 yıl 2 ayda bir gözlenen bu hareketlerin fotoğraflarını çektim. Mars'ın yaptığı her tersinir hareket, farklı bir şekil ortaya çıkardı. Bunların son ikisi, 16 Aralık 2003 ve 22 Nisan 2006'da GGG sayfasında da yayınlanmıştı.

Bu yılki hareket, ilk kez gözlediğim 1992-3 yılındaki harekete oldukça benziyordu, çünkü Mars yaklaşık aynı yerde, İkizler takımyıldızında karşı konuma ulaştı. Mars'ı fotoğraflamaya 19 Ağustos 2007'de başladım. Kırmızı gezegenin en iyi göründüğü mevsim kış olduğu ve hava koşullarının fotoğrafa uygun olduğu beklenen günler az olacağından planlı bir çekim yapmadım. Bunun yerine, mümkün olduğu kadar çok gecede çekim yapıp en uygun olanlarını kullandım. Sonuçta Ağustos 2007 - Mayıs 2008 arası 111 gecede çektiğim Mars resimlerinden 44'ünü kullanarak bu resmi ortaya çıkardım. Yine de 4 gecede Mars'ı fotoğraflayabilmek için havanın açık olduğu başka yerler bulmam gerekti ve 20-70 km'lik araba yolculukları yaptım. İlginç olan, özellikle Nisan ayında havaların günlerce puslu, bulutlu ve son günlerinde de yağmurlu geçmesiydi, yeterli sayıda resmi ancak çekebildim.

Böylece ilk kez 15 yıl önce gördüğüm şeyin oldukça benzerini fotoğraflamış oldum. 1992-3'te Mars'ı yalnızca çıplak gözle gözleyen 15 yaşındaki çocuğun tersine, şu an 30 yaşında olan ben, temiz bir fotoğraf elde etmeyi de başardım. Arka plandaki takımyıldızlar da dikkat çekici, İkizler ve Boğa'nın parlak yıldızları, görece sönük kış Samanyolu ve açık kümeleri ve parlak kış yıldızları görüntüyü tamamlıyor."

Ayrıntılı açıklamaları için Tunç TEZEL'e teşekkür ederiz. (Bulutsu)

(*) retrograde motion / geri devinim - tersinir hareket: Duran yıldızlara göre eksi yönde (batı yönde) yer değiştirme. Gezegenlerin görünürdeki deviniminde söz konusu olur. - Abdullah KIZILIRMAK

[ MT ]