· Bize Yazın

Günün Gökbilim Görüntüsü

Kâinatı Keşfedin! Büyüleyici evrenimizin farklı bir resmi veya fotoğrafı, her gün profesyonel bir gökbilimcinin yazdığı kısa bir açıklama ile birlikte yayımlanır.

2 Ekim 2007

Tutulemma: Güneş Tutulmasının Günizi Katkı ve Telif Hakkı : Tunç Tezel ve Cenk E. Tezel

Açıklama : Her gün aynı saatte dışarı çıksanız ve Güneş'i de kapsayacak şekilde bir fotoğraf çekseniz, acaba Güneş nasıl hareket ediyormuş gibi görünürdü? Mükemmel bir planlama ve çabayla, böyle bir dizi görüntü çekilebilir. Güneş'in bir yıl boyunca izlediği yolda çizdiği 8 şekli, günizi (analemma) olarak adlandırılır. Daha da mükemmel bir planlama ve çaba ile; bu dizinin görüntülerinden biri, bir tam güneş tutulmasını gösterebilir. Yukarıdaki görüntü, işte böyle bir tam güneş tutulmasının günizi veya tutulma sözcüğünün Türkçe karşılığı esas alınarak fotoğrafçıları tarafından türetilen bir terimle "tutulemma". Bu birleşik görüntü dizisi, 2005 yılından başlayarak Türkiye'den çekilmiştir. Bir güneş tutulmasının tam tutulma evresini gösteren esas kare ise, Side / Türkiye'de 29 Mart 2006 tarihinde görüntülenmiştir. Ayrıca, tam tutulma sırasında Venüs de sağ altta görülebilmektedir.

Anahtar Sözcükler : Günizi, Güneş Tutulması, Güneş, Türkiye'den Katkılar

Yarınki Görüntü : Enke Kuyrukuyıldızı'nın Büyük Soygunu

| | | |

Tunç TEZEL'denAnalemma / Günizi fotoğraf çekimi daha önce çok uygulanmış bir projeydi. Hatta Sky&Telescope'un Ağustos 1999 sayısında, o tarihe kadar bunu çekmiş 5 kişiyle ilgili yazıyı, ilk başarılı çekimi 1978-9'da yapan Dennis DiCicco yazmıştı. 1999'dan sonra bildiğim kadarıyla 2 kişi daha (ki ilki, bunu neredeyse günün her saatinde çeken Anthony Ayiomamitis) daha başardı. O yazıda "Ay'da yürüyenden daha az kişi bu fotoğrafı çekti." şeklinde bir ifade de vardır ki, yeterince davetkardır. Ben de bu tür bir çekimi yapmayı uzun zaman düşündüm. Farklı ve uygulanmamış bir şeyi nasıl yapabilirim diye düşünürken, bu fikir ortaya Nisan 2005'te çıktı. Yaklaşan tam güneş tutulmasını da projeye ekleyecektim. Tutulmayı Antalya bölgesinde gözlemeyi çok uzun süre önce kafaya koyduğumdan, "Tutulemma"yı Antalya'da tam tutulmanın görüleceği saate (1356 GMT+3) uygun açıda çekmem gerekiyordu. Ama Antalya değil Bursa'da yaşadığımdan, hesaplarıma göre Bursa'daki çekim saatim 1426 GMT+3 (yaz saati) ya da 1326 GMT+2 (normal saat) olacaktı. Bunun nedeni de iki şehir arasındaki yaklaşık 500 kilometrelik mesafe; günizinin ufka göre açısı Bursa'da ancak sözü geçen saatte Antalya'da tutulmanın görüleceği saatteki açıyla aynı oluyordu. Günizi çekimi zordur. Çok geniş açılı mercek kullanan bir makinenin 1 yıl boyunca aynı noktaya doğrultularak çekim yapılması gerekir. Daha önceki çekimler, genelde tek bir kareye bütün pozlar verilerek ve hatta fotoğraf makinesi de aynı yere 1 yıl boyunca sabitlenerek bitirilmiştir. Başka bir yöntem de makinenin (kötü hava koşullarından etkilenmemesi için) aynı açıyla sabitlenebileceği bir platform yapmaktır. Her durumda, en küçük olası hatada çekim bozulacağı gibi, bu bozukluk da 1 yılın sonunda film banyo edilene kadar ortaya çıkmamaktadır. Bu yüzden, eski çekimlerin aksine, projeyi dijital makineyle de yürüteceğim için her pozu ayrı ayrı çekip sonradan birleştirmeyi uygun gördüm. Daha önceki çekimleri yapan kişilere ve çekimleri sırasında karşılaştıkları sorunlar ve çektikleri olası acıya da saygı duyarak. Şeklin uzunluğu 47 derecedir. Özellikle benim çekeceğim saat öğlene yakın olduğundan Güneş'in ufuktan yüksekliği 23 ile 66 derece arasında değişiyordu. Bunun için de çok geniş açılı bir mercek gerekiyordu. Kullandığım Canon EOS 300D makineye uygun Canon 10-22 mm f/3.5-5.6 merceği Haziran 2005'te aldım. Çekimi Bursa'da, apartman çatısındaki büyük bir bacanın tepesinde yapmak için, makinenin 1 yıllık çekim için doğru açıyla gökyüzüne dönük durmasını sağlayacak strafor kalıbı hazırladım. Çekime de 17 Temmuz 2005'te başladım. Bundan sonra 28 Temmuz; 3, 14, 23 Ağustos; 1, 11, 20, 25, 30 Eylül; 9, 20, 27 Ekim; 8, 22 Kasım; 3, 13, 21, 28 Aralık 2005; 9, 18, 29 Ocak; 4, 21 Şubat ve 4, 19 Mart 2006 tarihlerinde de çekim yaptım. Havanın açık olduğu tarihlerde doğru saatte çatıya ulaşmak iş günlerinde yeterince zor oldu. 29 Mart 2006 günü de her şey olabileceği kadar iyiydi. Gördüğüm 2. tam güneş tutulmasını Side'nin 4 km batısında neredeyse anaçizginin tam üzerindeki Terrace Otel'den fotoğrafladım. Ön planda da otelin havuzu, bahçesi ve su kaydırağını görebilirsiniz. 3 dakika 46 saniyelik tam tutulma sırasında hava oldukça karardı, Venüs fotoğrafta da kolayca görülebiliyor. Tutulmuş Güneş ile Venüs'ün tam ortasındaki Merkür de fotoğrafta zorlukla seçilebiliyor, en azından büyütme arttırıldığında. Bu tutulmadan sonra işler zorlaştı. Nisan 2006'da Bursa dışında çalışmaya başlayacağımdan çekimleri sürdüremedim. Neyse ki 8 şeklindeki günizinin kesişme noktasına denk gelen fotoğrafı 1 Eylül 2005'te çekmiştim. Böylece, projeye abim Cenk Tezel'in devam edebileceğini akıl ettiğimizde henüz hiçbir şey geç değildi. Kalan sürede, 23 Nisan; 9, 28 Mayıs; 16 Haziran ve 2 Temmuz günlerinde yaptığı çekimlerle Cenk projeyi kurtarmış oldu. En son, fotoğrafların Adobe Photoshop ile birleştirilmesi ile ortaya bu sonuç çıktı. 29 Mart 2006'daki tam güneş tutulmasını da içeren günizi: Tutulemma.

Ayrıntılı açıklamaları için Tunç TEZEL'e teşekkür ederiz. (Bulutsu)

<< | Arşiv | Dizin | Araştırma | Takvim | Bugünkü Görüntü | | Sözlük | Eğitim | Hakkında | Tartışma | >>

Çeviri ve Düzenleme Hazırlayanlar: Robert Nemiroff (MTU) ve Jerry Bonnell (UMCP) NASA Yetkilisi: Phillip Newman Özel haklar uygulanır. Gizlilik İlkeleri ve Önemli Uyarılar NASA / Goddard Uzay Uçuşları Merkezi (GSFC) Gök Fiziği Bölümü (ASD) ve Michigan Teknoloji Üniversitesi'nin bir hizmetidir.