|
|
Saç Üstkümesi, çok meşhur bir üstkümedir. Aşağıdaki harita, gökyüzünün bu bölgesindeki (Başlıca Gökadalar Kataloğu'na göre) en parlak gökadaları gösterir. Resme hakim olan Başak Kümesi'dir. Kendisi, evrendeki en yakın verimli kümedir ve Başak Üstkümesi'ndeki baskın kümedir. Başak Kümesi'nin üzerinde ve çok daha uzakta, daha verimli iki küme yer alır, A1367 ve A1656. Bunlar, Saç Üstkümesi'ndeki en önemli iki kümedir.
Saç Üstkümesi'ndeki en büyük kümelerin listesi aşağıdadır. Üstküme, iki büyük gökada kümesi içerir. A1656, A1367'den daha büyük ve daha verimli olsa da, her ikisi de verimlilik sınıfı 2 olan çok verimli kümelerdir.
1 2 3 4 5 6 7
Abell Eşlek Kırmızıya Uzk. Zenginlik Notlar
Konsayıları Kayma mıy
SA DA z
A1367 11 44,5 +19 50 0,0208 290 2 Aslan
A1656 12 59,8 +27 59 0,0219 305 2 Saç
|
Saç Üstkümesi civarındaki diğer önemli gökada gruplarından bazıları aşağıda listelenmiştir. Bu gruplardan bazıları, Başak ve Saç kümeleri arasında yer alan ön plandaki gruplardır. Bu iki üstküme, bazı küçük gökada duvarlarıyla birbirine bağlanmıştır.
1 2 3 4 5 6 7
Grup Eşlek Kırmızıya Uzk. Zenginlik Notlar
Adı Konsayıları Kayma mıy
SA DA z
IC 698 11 28,7 +09 04 0,0210 290
UGC6583 11 36,9 +19 58 0,0214 295 A1367-Batı
NGC3801 11 40,9 +17 27 0,0108 150
NGC3902 11 50,5 +25 59 0,0120 165
NGC3995 11 57,0 +32 19 0,0106 145
NGC4005 11 58,2 +25 11 0,0153 210
NGC4017 11 58,4 +27 46 0,0114 160
NGC4065 12 04,5 +20 18 0,0235 325
NGC4169 12 12,1 +29 07 0,0127 175
NGC4213 12 15,8 +23 58 0,0233 320
NGC4956 13 06,4 +35 14 0,0160 220
NGC5056 13 21,7 +31 35 0,0214 295 A1656-Doğu
NGC5127 13 24,6 +31 30 0,0162 225
NGC5174 13 29,5 +11 44 0,0232 320
IC 944 13 52,0 +14 05 0,0234 325
IC4342 13 55,4 +25 05 0,0293 405
|
Sütun 1: Kümenin veya grubun adı/Abell katalog numarası.
Sütun 2: 2000 yılı için saat ve dakika cinsinden bahar açısı (sağ açıklık-SA).
Sütun 3: 2000 yılı için derece ve dakika cinsinden yükselim (dik açıklık-DA).
Sütun 4: Kümenin veya grubun kırmızıya kayması.
Sütun 5: Milyon ışıkyılı cisinden uzaklık. "Hubble sabiti" 70 km/sn/Mpc varsayılmıştır.
Sütun 6: Kümenin "zenginlik (verimlilik) sınıfı" (sadece Abell kümeleri için).
Sütun 7: Diğer adlar ve notlar.
Kaynakça:
Abell G, Corwin H, Olowin R, (1989), A catalogue of Rich Clusters of Galaxies,
Astrophys J Supp, 70, 1.
Struble M, Rood H, (1999), A compilation of redshifts and velocity dispersions for
ACO clusters, Astrophys J, 125, 35.
Garcia A, (1993), General study of group membership. II. Determination of nearby groups.
Astron Astrophys Supp, 100, 47.
Giuricin G, Marinoni C, Ceriani L, Pisani A, (2000), Nearby optical galaxies: selection
of the sample and identification of groups. Astrophys J, 543, 178.
Geller M, Huchra J, (1983), Groups of Galaxies. III. The CfA Survey.
Astrophys J Supp, 52, 61.
White R, Bliton M, Bhavsar S, Bornmann P, Burns J, Ledlow M, Loken C, (1999), Catalog
of nearby poor clusters of galaxies. Astron J, 118, 2014.
Saç Kümesi (A1656), en meşhur gökada kümelerinden biridir. Büyük miktarda bilimsel araştırmaya tabi olmuştur. Bunun bir nedeni, binlerce gökada içeren çok verimli bir küme olmasıdır. Bir diğer neden de, Saç Kümesi'nin (Kahraman Kümesi veya A3627 Kümesi'nin aksine) gökadamız düzleminden çok uzakta yer alması ve herhangi bir gaz ve toz veya ön plandaki herhangi bir yıldız tarafından büyük oranda engellenmemesidir.
Saç Kümesi'nin hakimleri iki dev eliptik (oval) gökadadır. Bunlar, NGC 4874 (sağda) ve NGC 4889'dur (solda). Her ikisi de 250 bin ışıkyılından daha büyük bir çapa sahiptir ve her ikisi de Başak Üstkümesi'nde yer alan herhangi diğer bir gökadadan çok daha büyüktür. Bu resimde bir tane de çok belirgin bir ön plan yıldız bulunmaktadır. HD 112887, Saç Kümesi'ne olan uzaklığın milyonda birinden daha az bir uzaklık olan 265 ışıkyılı uzaklıkta yer alan, 8 kadir parlaklığında bir yıldızdır.
| Saç Kümesi'nin merkez bölgesinin haritası sağdadır. Bu harita, kümenin tam merkezindeki en parlak gökadalardan 118'inin konumlarını gösterir. Çok az sarmal gökada olduğu ve hiç parlak düzensiz gökada olmadığı hemen fark edilebilir. Buradaki gökadaların hemen hemen tamamı eliptik veya merceksi (mercimek) gökadalardır. Eliptik ve merceksi gökadaların nasıl oluştuğu ile ilgili en yaygın kuram, onların daha küçük gökadaların birleşmesinden oluştuğudur. Saç Kümesi'nin yoğun ortamında, büyük bir ihtimalle milyarlarca yıl içerisinde birçok gökada birleşmesi meydana gelmiştir ve sonuç çok az sayıda sarmal ve düzensiz gökada içeren bir kümedir. |  |
 |
Saç Kümesi'nin ikinci bir haritası soldadır. Bu harita 4 derecelik bir alanı göstermektedir (bir önceki harita, bir derecenin üçte ikilik kısmını göstermekteydi). Mavi noktalar sarmal ve düzensiz gökadaları göstermektedir, kümenin dış kısımlarında sayıları açıkça daha fazladır. Bu durum çok verimli kümelerde çok yaygındır. Eliptik/merceksi gökadalar genellikle merkezde, sarmal/düzensiz gökadalar da genellikle dış bölgelerde bulunur. |
Saç Üstkümesi, evrenin yapısı ile ilgili bilgimizde çok önemli bir rol oynamıştır. Bu küme, keşfedilen ilk üstkümelerden biriydi. Estonya'dan Mihkel Jöeveer ve Jaan Einasto, evrenin üstkümeler ve büyük boşluklarla dolu olduğu yolunda bir önermede bulunurken (Kahraman-Balıklar Üstkümesi sayfasına bakınız), ABD'den Stephen Gregory ve Laird Thompson da benzer kanıtları topluyorlardı. 1978 yılında, "Astrophysical Journal" dergisine "Saç/A1367 Üstkümesi ve Çevresi - The Coma/A1367 Supercluster and Its Environs" adını verdikleri bildiriyi sundular. Bildiri, iki temel kümenin daha büyük bir üstküme tarafından nasıl kapsandığını gösteren bir harita içeriyordu. Laird Thompson, Büyük Boşluklar ve Üstkümeler keşiflerini (Discovery of Superclusters and Voids) anlatan bir sayfa hazırladı.
1986 yılında, Valerie de Lapparent, Margaret Geller ve John Huchra, evrenin yapısıyla ilgili şimdiye kadar yapılan muhtemelen en meşhur haritayı hazırladılar. "Evrenden Bir Dilim - A Slice Of The Universe" adlı bildirilerinde, Saç Üstkümesi'nin ünlü haritasını yayımladılar. Bu resim, dünyanın her tarafındaki dergi ve gazetelerde basıldı, çünkü resim Saç Kümesi'ni (acayip bir çöp-adam biçiminde) yaklaşık 600 milyon ışıkyılı uzunluğundaki Büyük Gökadalar Duvarı'nın tam ortasında gösteriyordu. Bildiri, evrendeki gökadaların büyük ve neredeyse ıssız boşlukları çevreleyen tabaka ve duvarlar şeklinde dizildiğini teyit etti.
Harvard Üniversitesi'ndeki Astrofizik Merkezi (cfA), 1986'dan beri bu bölgeyi araştırmayı sürdürdü. John Huchra, araştırmayı anlatan bir sayfa hazırladı.
Evren anlayışımızda, Saç Kümesi (A1656) de önemli bir rol oynadı. William Herschel bu kümeyi 1785 yılında keşfetti. 1933 yılında, Fritz Zwicky bir İsviçre dergisine (Helvetica Physica Acta 6, 110) "Gökada Dışı Bulutsuların Kırmızıya Kayması - Die Rotverschiebung von Extragalaktischen Nebeln - The Redshift Of Extragalactic Nebulae" adlı bildirisini sundu. Küme içindeki gökadaların hızlarını inceleyerek, kümenin görünür maddeye oranla çok daha fazla karanlık, görünmez madde içerdiğini gösterdi. Daha sonra, 1937 yılında "Astrophsical Journal" dergisinde yayımlanan bir bildirisinde sonuçlarını (çoğunlukla bölüm 3'te) özetledi. Haklı olduğu halde, araştırması gökbilimcilerin evrendeki maddelerin çoğunun karanlık, görünmez tipte olması gerektiğini anlamaya başladıkları 1970'lere kadar diğer gökbilimciler tarafından görmezden gelindi. Bu karanlık maddenin kesin özellikleri hala bir sır, ama bu madde büyük bir ihtimalle tüm evrende var olan küçük, atomaltı parçacıklar içeriyor.
Çok büyük miktarda bilimsel araştırma, Saç Kümesi'ne yöneltilir. Yalnızca, Başak Kümesi benzer miktarda ilgi toplayabilmiştir. 1997 ile 2001 arasındaki 5 yıl içerisinde, Saç Kümesi ile ilgili yaklaşık 125 bildiri yayımlanmıştır. Bu rakam aynı dönem içerisinde Başak Kümesi ile ilgili yayın sayısıyla neredeyse aynıdır.
Aslan Kümesi (A1367) de çok verimli bir kümedir, ancak Saç Kümesi kadar verimli olmadığından, o kadar fazla incelenmemiştir. 1997-2001 yılları arasında, bu küme ile ilgili yaklaşık 11 bildiri yazılmıştır.
Aslan Kümesi'nin bir bölümüne ait resim aşağıdadır. Bu küme, Saç Kümesi kadar meşhur değildir, çünkü biraz daha küçüktür ve daha az gökada içerir. Merkezdeki parlak, eliptik gökada NGC 3842 ve soldaki büyük sarmal gökada da NGC 3861'dir.
| Takımyıldız Adları | Terimler | Yunan Harfleri |
