Bir sanatçının gözüyle CoRoT-7b'de gün doğumu. Bulunan en küçük güneş sistemi dışı gezegen olan CoRoT-7b'nin, Dünya'dan %70 daha büyük olduğu saptandı. NASA Goddard Uzay Uçuşları Merkezi'nde, Brian Jackson yönetimindeki bir ekip, gezegenin yıldızına yakınlığından dolayı atmosferi uzaya salınmış bir gaz devinin katı kalıntıları olduğunu ortaya çıkardı. ESO / L. Calcada

Amerikan Gökbilim Birliği (AAS)'nin 6 Ocak'taki Washington toplantısında verilen bilgiye göre; Satürn büyüklüğündeki bir gaz devinin katı kalıntıları, şimdiye kadar bulunmuş Dünya'ya en çok benzeyen gezegen olabilir.

"İlkini 15 yıl önce keşfettiğimiz güneş sistemi dışı gezegenlerin oldukça dar yörüngeli gaz devleri oldukları ortaya çıktı. "Sıcak Jüpiterler" olarak adlandırdığımız bu gezegenlerin bu yeni özelliği, gökbilimcileri oldukça şaşırttı" diyen NASA'nın Goddard Uzay Uçuşları Merkezi'nden Brian Jackson sözlerine şöyle devam ediyor: "Dünyamsı gezegenler artık benzer yörüngelerde görünmeye başlıyor. Şimdi asıl soru şu: aralarında bir bağlantı olabilir mi?"

Jackson ve arkadaşları şimdiye kadar gökbilimcilerin bulduğu en küçük ve en Dünya benzeri gezegen, CoRoT-7b'ye odaklanmış durumdalar. Şubat 2009'da Fransız CoRoT (Isı Döngüsü ve Gezegen Geçişleri) uydusu tarafından keşfedilen CoRoT-7b, Tekboynuzlu (Monoceros) takımyıldızından 480 ışıkyılı uzaktaki yıldızının etrafındaki bir turunu 20,4 saatte tamamlıyor. Gökbilimciler CoRoT-7b'nin yıldızının yaklaşık 1,5 milyar yıl, bir diğer deyişle Güneş'in üçte biri yaşında olduğunu düşünüyorlar.

"CoRoT-7b, yıldızına Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığının 1/60'ı uzaklıkta. Bu da yıldızın CoRoT-7b'nin gökyüzünde, Güneş'in Dünya gökyüzünde kapladığından 360 kat daha fazla yer kaplamasına neden oluyor" diyor Jackson. Sonuç olarak, gezegenin yüzeyi gündüz vakti 3600 Fahrenhayt dereceye maruz kalıyor. Aynı zamanda, CoRoT-7b'nin boyutları (Dünya'dan %70 daha büyük) ve kütlesi (Dünya'nın 4,8 katı) bize gezegenin kayalardan oluşabileceği izlenimini veriyor.

"Hiçbir kayalık yüzey bu kadar yüksek sıcaklığa maruz kalıp da katı halde kalmayı başaramaz. Bu kadar sıcak bir gezegen ancak çok zayıf ve belki de buharlaşmış kayalardan oluşan bir atmosfere sahip olabilir" diye sözlerine devam eden Jackson; Dünya'nın birkaç katı kadar malzemenin yüksek sıcaklık nedeniyle önce buharlaşıp sonra da atmosferden kopmuş olduğunu tahmin ettiklerini belirtti.

Bilgisayar modellemelerinin de yardımıyla, gezegenin kütle kaybı ve yörünge değişimi verileri, gezegen hakkındaki pek çok bilinmeyen noktayı aydınlatıyor.

Jackson'ın bu konuyla ilgili söylemleri şöyle: "Gezegenin kaybettiği kütle ile yıldızında birtakım dalgalar meydana getiren kütleçekim kuvveti oldukça karmaşık bir oran içindeler. Bu dalgalar gezegeni adım adım içeri doğru çekiyor. Fakat dalga hareketi denen bu olay, gezegeni yıldıza yaklaştırdıkça onun ağırlığını da azaltıyor. Bu da yörünge değişiminin yavaşlamasına neden oluyor."

Jackson ve ekibi CoRoT-7b'nin kütle kaybı ve dalga hareketlerini açıklığa kavuşturduktan sonra, gezegen ilk oluştuğunda Dünya'nın 100 katı (neredeyse Satürn kadar) ağırlıkta olduğunu ve yıldızının etrafında şimdiye kıyasla %50 daha uzakta döndüğünü ortaya çıkardılar.

İster bir gaz devi, ister kayaç bir gezegen olsun, CoRoT-7b'nin oluşumundan bu yana Dünya'nın yaklaşık birkaç katı miktarda malzeme kaybettiği tahmin ediliyor.

"O ya da bu şekilde gezegen gözlerimizin önünde yok oluyor" diyen Jackson; CoRoT-7b'nin yaşadığı sürecin, yıldızlarına yakın başka gezegenler tarafından da yaşanmış olabileceğini de açıklamalarına ekliyor. Jackson'ın söylemlerine paralel olarak yakın geçmişte yapılan araştırmalar da pek çok sıcak Jüpiter'in, CoRoT-7b gibi kütle kaybı ve dalga hareketlerine maruz kaldığını ve belki de arkalarında CoRoT-7b'ninkine benzer çekirdekler bıraktıklarını doğrular nitelikte.

"CoRoT-7b yeni bir gezegen sınıfının ilk üyesi olabilir: buharlaşmış kalıntı çekirdekleri" şeklinde sözlerine devam eden Jackson, değerlendirmelerine şunları da ekliyor "Sıcak ve Dünya benzeri yüzlerce gezegenin kökenlerini aydınlatma çalışmalarında kütle kaybı ve dalga hareketleri araştırmaları çok büyük yer kaplıyor. CoRoT ve NASA'nın Kepler projeleri bunu çok yakında başaracak."

Bu makale "http://www.nasa.gov/centers/goddard/news/topstory/2010/earthlike-exoplanet.html" adresinden İnanç Lisesi öğrencileri tarafından çevrilmiştir.
Katkılarından dolayı Metin Ali TURGUT, Yiğit YAKUPOĞLU ve Meral UĞURLU'ya teşekkür ederiz.