NASA'nın Spitzer Uzay Teleskobu, genç yıldız HR 8799'un çevresinde yer alan ve çok ince tozdan meydana gelen devasa bir halenin kırmızı ötesi görüntüsünü yakaladı. Görüntü katkısı : NASA / JPL / Arizona Üniversitesi
> Yüksek çözünürlüklü görüntü

Bugün dolandıkları istikrarlı yörüngelere giden yolu bulmadan önce, bizim gezegenlerimiz de yaramaz çocuklar gibi kıpırdanıp durmuşlar ve itişip kakışmışlardı. Şimdi NASA'nın Spitzer Uzay Teleskobu aynı türden aşırı yörünge hareketliliğinin kanıtlarını içeren genç bir yıldız keşfetti. Yıldızın çevresinde dolanan genç gezegenlerin, kuyruklu yıldız benzeri daha küçük cisimleri rahatsız ederek birbirleriyle çarpışmalarına neden oldukları ve tozu dumana katarak çok büyük bir hale yarattıkları düşünülüyor.

HR 8799 adı verilen bu yıldız, görüntülenmiş gezegenlere sahip ilk iki yıldızdan biri olarak Kasım 2008'de haberlere çıkmıştı. Her ikisi de Hawaii'de yer alan W. M. Keck ve Gemini Gözlemevlerinde bulunan yer temelli teleskoplar, sistemin en dış kısımlarında dolanan ve hepsi de Jüpiter'in 10 katı kütleye sahip olan üç gezegen görüntülemişti. NASA'nın Hubble Uzay Teleskobu tarafından Balıkağzı (Fomalhaut, α PsA) yıldızının çevresinde görüntülenen bir başka gezegen de yine aynı zamanda duyurulmuştu. Hem HR 8799, hem de Balıkağzı Güneşimizden daha genç ve daha büyük kütlelidir.

Gökbilimciler, Dünya'dan 25 ışıkyılı uzaklıkta yer alan Balıkağzı'nın etrafında dolanan gezegen kalıntı diskini görüntülemek amacıyla daha önce Spitzer'i ve Hubble'ı kullanmışlardı. HR 8799 ise yaklaşık 5 kat daha uzaktı ve bu nedenle de bilim insanları Spitzer'in o diskin bir resmini çekebileceğinden pek emin değildi. Ancak Spitzer onları hem şaşırtıp hem de mutlu edecek şekilde bunu başardı. Bu resmi http://spitzer.caltech.edu/images/2781 adresinde görebilirsiniz.

Liderliğini Tuscon / ABD'de bulunan Arizona Üniversitesi'nden Kate Su'nun yaptığı Spitzer ekibi, diskin etrafında yer alan ve ince tozdan oluşan devasa büyüklükteki bulutun çok olağandışı olduğunu belirtiyor. Ekip üyeleri, bu tozun günümüzde güneş sistemimizdeki Kuiper Kuşağı'nı meydana getiren kuyruklu yıldız veya donmuş cisimlere benzer küçük nesneler arasında meydana gelen çarpışmalardan ileri geldiğini söylüyorlar. Üç büyük gezegenin yerçekimleri daha küçük nesneleri yörüngeleri dışına iterek, bunların başka yerlere göç edip birbirleriyle çarpışmasına neden olmaktadır. Gökbilimciler, bu üç gezegenin hâlâ istikrarlı nihai yörüngelerine oturmamış olabileceklerini ve bu nedenle şiddetin henüz sona ermemiş olabileceğini düşünüyorlar.

Su, konuyla ilgili olarak "Sistem karmakarışık bir durumda ve çarpışmalar ince tozdan meydana gelen devasa bir bulut yaratıyor" diyor ve ekliyor "Heyecan verici olan şey, gezegen diski ile görüntülenen gezegenler arasında doğrudan bir bağlantı olması. Uzun zamandır diskleri inceliyoruz; ama Balıkağzı ve bu yıldız, gezegenlerin konumları ile disk arasındaki ilişkileri inceleyebildiğimiz yegane sistem örnekleri".

Bizim güneş sistemimiz gençken, o da benzer gezegen göçleri yaşamıştı. Jüpiter ve Satürn sık sık etrafta dolanarak, kuyruklu yıldızları oraya buraya ve bazen de Dünya'ya doğru fırlattı. Bazıları bu aşamadaki en şiddetli kısım olan ve de son ağır bombardıman adı verilen bu bölümün, gezegenimizin nasıl suya kavuştuğunu açıkladığını söylerler. Sulu, kartopu benzeri kuyruklu yıldızların Dünya'ya çarparak yaşamın en gözde sıvısını getirdiği düşünülmektedir.

Spitzer'in araştırma sonuçları Astrophysical Journal dergisinin Kasım sayısında yayınlandı. Konuyla ilgili gözlemler, Spitzer soğutucu sıvısını bitirip "ılık" çalışmalarına başlamadan önce yapılmıştı.

Bu makale "http://jpl.nasa.gov/news/features.cfm?feature=2349" adresinden çevrilmiştir.