(GEZEGEN AVI) - Gökbilimciler bizimki kadar yaşama elverişli bir gezegen bulmaya daha önce hiç olmadıkları kadar yakın olabilirler; ancak bu noktaya gelene kadar çok korkunç güneşdışı gezegenler de buldular. Bu gezegenlerde mevcut olan koşullar, bildiğimiz anlamdaki yaşam için inanılmaz derecede acımasızdır.

Karşılaştırma yapıldığında, Dünya'daki en perili evi bile gölgede bırakacak kadar korkunç ve ölümcül güneşdışı gezegenlerin bazılarını burada bir araya getirdik.

	Atarca gezegenleri PSR B1257+12 b, c ve d'nin tamamı ölü bir gezegen sisteminden arta kalanlardır. Bu gezegenler sürekli olarak yoğun ışınım altındadır (Bir sanatçı çalışmasıdır).

Işınım (radyasyon) banyosu yapmak isteyen?

Güneşdışı gezegenler PSR B1257+12 b, c ve d ilk keşfedilenler arasında bulunuyordu ve şans eseri olarak aynı zamanda en tuhaf güneşdışı gezegenlerden ikisi haline geldiler. Bu sistemin tamamı, yıldızları üstnova olarak bilinen devasa bir patlamayla havaya uçana kadar normal ve işleyen bir gezegen sisteminden arta kalanları içeren tam bir mezarlık halindedir.

Üstnovadan yayılan büyük bir şok dalgası, bu gezegenlerde bir zamanlar yaşamış olabilecek canlıları veya bir zamanlar mevcut olabilecek havaküreleri soyup atmış, geriye hayalet benzeri kayalık kabuklar ve tükenmiş bir yıldızın cesedi etrafında dolanan ölü gezegenler bırakmıştır.

Bunun tek istisnası PSR B1257+12'nin henüz tam olarak ölmemiş olmasıdır. Eski yıldızdan kalan çekirdek, atarca denilen yaşayan ölü durumundaki bir yıldıza dönüşmüştür. Kendi mezarında bir fırıldak gibi dönmekte olan PSR B1257+12, her 6,22 milisaniyede bir kendi etrafındaki turunu tamamlayıp, Dünya'dan bile tespit edilebilen yoğun bir ışınım demeti salmaktadır. Bu nedenle de, yıldızın talihsiz gezegenleri düzenli olarak ölümcül ışınım ile yıkanmakta ve bu sistemin kimseye ait olmayan boş bir yer olarak kalmasını garanti altına almaktadır.

	HD 189733 b üzerinde saatte 35.400 kilometreyi aşan hızlarda rüzgâr esiyor olabilir (Bir sanatçı gözüyle).

Muazzam bir rüzgâr

Uğuldayan rüzgârın sesi, Dünya'daki herhangi bir perili evde olmazsa olmazdır; ama HD 189733 b üzerindeki hava koşulları gezegeni buraya gidip "muziplik veya ikram" oynamak için fazlasıyla tehlikeli bir hale getirmektedir.

HD 189733 b ilk bakışta kendine özgü bir "sıcak Jüpiter" yani çok sıcak bir yıldıza tehlikeli ölçüde yakın duran bir gaz devi gibi görünmektedir. Gündüz sıcaklığı yaklaşık 965 santigrat derece olan HD 189733 b, yörüngesinde kütleçekimsel olarak kilitlenmiş vaziyette dolanmakta, yani kendi yıldızına hep aynı yüzünü dönük tutmaktadır.

Ancak bilim insanları gezegenin gece saatlerindeki ısısını ölçüp, sadece 500 derece daha soğuk olduğunu keşfettiklerinde şok geçirdiler. Gezegenin gece yüzü nasıl olup da bu kadar ılık kalabiliyordu?

Bu sorunun cevabı rüzgârdır. Isıyı gündüz yüzünden gece yüzüne saatte 7200 kilometreyi aşan bir hızla sürükleyen ve sesten neredeyse altı kat daha hızlı esen delicesine hızlı ve tehlikeli bir rüzgâr. Aslına bakarsanız, gökbilimciler rüzgâr hızının saatte 35.400 kilometreye kadar ulaşabildiğini tahmin etmektedirler ki; bu türden hava koşulları Dünya'daki kasırgaların esintili bir günde plajda esen rüzgâr gibi görünmesine yol açmaktadır.

Bu arada, eğer bir savaş uçağının pilot kabininden denemeyecekseniz, HD 189733 b üzerinde uçurtma uçurmanın pek de tavsiye edilmediğini belirtmeye lüzum yok.

	HD 209458'in kaynamakta olan havaküresi, gezegen kendi yıldızının yörüngesinde dolanırken gezegenden koparılıp atılmaktadır (Sanatçı çalışması).

Kaynayan kazan!

HD 209458 gezegenin Dünya ile ortak birkaç özelliği vardır. Havaküresinde su buharı, metan ve karbondioksit bulunmaktadır ki, bunlar gezegenimizdeki hayatın temel bileşenleridir. Ancak yine de aldanmayın, çünkü bu gezegen tasavvur dahi edemeyeceğiniz kadar sıcak bir cadı kazanıdır.

Dünyadaki en sıcak yaz günleri bile HD 209458b'deki koşullar kadar tehlikeli olamaz. Gezegen kendi yıldızına o kadar yakın dolanmaktadır ki, havaküresi gerçek anlamda kaynamakta ve 3,5 günlük aşırı derecede süratli yörüngesinde hızla ilerlerken gezegenden sökülüp atılmaktadır. HD 209458b'den kaçan gaz, gezegenin arkasında yaklaşık 200.000 kilometre uzunluğunda bir kuyruk meydana getirmektedir.

Bilim insanları, HD 209458b'ye benzeyen yani kendi yıldızlarına tehlikeli şekilde yakın dolanan çok büyük gaz devleri olup, cehennem kadar sıcak ve zehirli havaküreler içeren pek çok gezegen keşfetmiştir. Bunlara benzer gezegenler, ölüme mahkûm WASP-18b'de de söz konusu olabileceği gibi kendi yıldızları tarafından bütün olarak yutulma tehlikesi içerisinde olabilirler.

Aslına bakarsanız, WASP-18b ölümün eşiğindedir. Önümüzdeki bir milyon yıl içerisinde sarmallar çizerek kendi yıldızına çok yaklaştığında tamamen parçalanma riski oldukça yüksektir. Bilim insanları, WASP-18b'nin nihai ölümüne giden yolda ilerleyip ilerlemediğini 10 yıl içerisinde anlayabilecektir.

	Yalnızca 50 Kelvin derecelik tahmini sıcaklığıyla OGLE-2005-BLG-390L b, şimdiye kadar keşfedilen en soğuk güneşdışı gezegendir (Sanatçı çalışması).

Yapayalnız ve çok soğuk

Şimdiye kadar keşfedilen güneşdışı gezegenlerin çoğu cehennem kadar sıcakken, OGLE-2005-BLG-390L b şimdiye kadar keşfedilen en soğuk güneşdışı gezegen olma ayrıcalığına sahiptir.

Gezegenin kendi ufak cüce yıldızı etrafında dolanması yaklaşık 10 Dünya yılı sürmekte olup, dondurucu bir yolculuktur. OGLE-2005-BLG-390L b üzerindeki ortalama sıcaklık 50 Kelvin derece veya bir başka deyişle -223 derecedir. Donmuş durumdaki bu gezegende "muziplik veya ikram" oynamak için en uygun kıyafet kendi kendini ısıtan sıcacık bir uzay giysisi, bir oksijen tüpü, buz patenleri ve bol miktarda sıcak çikolata olacaktır.

Bu arada, sakın burada şeker bulabileceğiniz pek çok eve rastlamayı ümit etmeyin; çünkü Dünya'dan birkaç kez büyük olduğu bir gerçek olsa da, OGLE-2005-BLG-390L b ebedi kış soğuğu içerisine sıkışıp kalmış üzerinde yaşanmaz bir buz topudur.