Bir sanatçı gözüyle geçiş yapan güneşdışı bir gezegen. Görüntü katkısı : NASA / Hubble

Bir grup bilim insanı, kendi yıldızının yörüngesinde "yanlış yönde" dolanan yeni bir gezegen keşfetti. WASP-17 b adı verilen ve 1000 ışıkyılı uzaklıktaki bir yıldızın çevresinde dolanan bu gezegen; İngiltere'nin, Cenevre Gözlemevi/İsviçre ile işbirliği içerisinde yürüttüğü WASP projesi dahilinde keşfedildi. Gezegen sistemlerinin nasıl oluşup, evrim geçirdikleri konusuna ışık tutan bu keşif Astrophysical Journal dergisine bugün (12 Ağustos) sunulan bir araştırma yazısı ile duyuruluyor.

Gezegenler yıldızları yaratmış olanla aynı gaz bulutu içerisinde oluştuklarından, yörüngelerinde yıldızlarının kendi etrafında döndüğü yönde dolanmaları beklenir. Bu nedenle, mezun öğrenciler David Anderson (Keele Üniversitesi) ve Amaury Triaud (Cenevre Gözlemevi) WASP-17 b'nin kendisini "ters yönde" yörüngeye sahip olduğu bilinen ilk gezegen konumuna getirecek şekilde yörüngede yanlış yönde dolandığını keşfettiklerinde şaşırdılar. Durumun en olası açıklaması WASP-17 b'nin ilk gelişim yıllarında bir başka gezegen ile çarpışmaya yakın bir konuma girmiş olmasıdır.

WASP-17 b, "büyük bir kardeş" gezegenle yaşadığı yakın geçiş sonrası tuhaf yörüngesine fırlatılacak şekilde gezegenler arası bir bilardo oyunun kurbanı olmuş gibi görünüyor. Keele Üniversitesi'nden Profesör Coel Hellier konuyla ilgili düşüncesini şöyle ifade ediyor : "Shakespeare, İngiltere'yi iki kralın birlikte yönetemeyeceği gibi, aynı yörüngede de iki gezegen olamayacağını söylemişti; WASP-17 b onun haklılığını ortaya koyuyor".

David Anderson ise şunları ekliyor "Yeni oluşan yıldız sistemleri şiddet içeren yerler olabilir. Bizim kendi uydumuz Ay'ın da Mars büyüklüğünde bir gezegen daha yeni oluşan Dünya'ya çarpıp, sonradan uyduya dönüşen bir enkaz bulutunu uzaya fırlattığı zaman oluştuğu sanılıyor. Bu gezegen sisteminin ilk zamanlarında, şiddetin hüküm sürdüğü dönemlerinde meydana gelen çarpışmaya yakın bir konum da pekala kütleçekimsel bir mancınığa neden olup, WASP-17 b'yi ters yönde dolandığı yörüngesine fırlatmış olabilir".

WASP-17 b'nin tuhaf olduğunu gösteren ilk işaret büyüklüğü olmuştu. Jüpiter'in yalnızca yarısı kadar bir kütleye sahip olmasına rağmen Jüpiter'in neredeyse iki katına yakın şişkinliği, onu bilinen en büyük gezegen konumuna getirmişti.

Gökbilimciler uzun süredir bazı güneşdışı gezegenlerin neden beklenenden çok daha büyük olduğunu merak ediyor ve WASP-17 b de bunun açıklamasına işaret etmekte. Yüksek oranda eliptik ve ters yönlü bir yörüngeye yayılmış olan bu gezegen, yoğun gelgit etkisine maruz kalmış olmalı. Gelgitin basınç ve çekimleri bu gaz devini şu anda mevcut dev gibi şişkin ölçülerine gelecek şekilde ısıtacaktır. Prof. Hellier "bu gezegen yalnızca genleşmiş strafor köpük kadar yoğun; yani üzerinde durduğumuz gezegenden yetmiş kez daha düşük bir yoğunluğa sahip" diyerek bu konuya dikkat çekiyor.

Bu araştırmayı parasal olarak destekleyen Bilim ve Teknoloji Tesisleri Konseyi'nin icra başkanı olan Profesör Keith Mason keşifle ilgili olarak "Bu büyüleyici bir keşif ve WASP ekibinin bir başka zaferidir. Bu ekip yalnızca en uzak ve gizemli gezegenleri tespit etmekle kalmıyor, aynı zamanda güneş sistemimize benzer gezegen sistemlerinin nasıl oluştuğu ve evrim geçirdiği konusunda daha fazlasını ortaya çıkarıyor. WASP ekibi bir kez daha bu projenin niçin dünyanın en başarılı geçiş yapan güneşdışı gezegen araştırma projesi olduğunu ispatladı" diyor.

WASP-17 b, Birleşik Krallık üniversitelerinin Geniş Alan Gezegen Araştırması (WASP) Birliği tarafından keşfedilen 17. yeni güneşdışı (güneş sistemimiz dışında yer alan) gezegen. WASP ekibi bu gezegeni, yüz binlerce yıldızı takip ederek bir gezegen önlerinden geçtiğinde ışıklarında meydana gelen küçük azalmaları arayan bir kameralar dizisi kullanarak tespit etti. Daha sonra Cenevre Gözlemevi WASP-17 b'nin kütlesini ölçüp, bir gezegen için doğru kütleye sahip olduğunu gözler önüne serdi. WASP-17 b'nin keşfine ön ayak olan WASP-Güney kamera dizisine Güney Afrika Gökbilim Gözlemevi'nde bulunmaktadır.

Bu makale "http://www.scitech.ac.uk/PMC/PRel/STFC/wasp17.aspx" adresinden çevrilmiştir.