|
|
Aşağıdaki harita, 2 milyar ışıkyılı içerisinde bilinen tüm büyük üstkümelerin üstgökada düzlemi üzerinde işaretlenmesi ile oluşturulmuştur. Harita üzerindeki her nokta, Abell'in verimli gökada kümeleri kataloğunda listelenmiş, yüzlerce gökada içeren verimli bir gökada kümesidir. Bu harita her verimli kümeyi değil, yalnızca bir araya gruplanıp büyük üstkümeler oluşturan kümeleri gösterir. Bu üstkümelerin her biri yüzlerce veya binlerce daha küçük gökada grupları da içermeli. Bu harita kesinlikle tamamlanmış değil, gökadamızın düzlemi yaklaşık olarak bu haritanın merkezinden geçiyor ve gökbilimcilerin çoğu görüşlerini engelleyen gaz ve tozun daha az olduğu, düzlemden uzak bölgelerdeki gökadaları incelemeyi tercih ediyorlar. Bu da bilinen üstkümelerin çoğunun neden haritanın sağ ve sol tarafında bulunduğunu açıklıyor.
Bu haritadaki tanımlamalar, üstkümelerin büyük kısmının içerisinde olduğu takımyıldız isimlerine göre yapılmıştır. Bu tanımlamalar, üstkümenin her zamanki isminden farklı olabilir, nitekim Kahraman-Balıklar Üstkümesi haritada "Per-And" olarak gösterilmiştir. Haritadaki en büyük üstküme Saat Üstkümesi ("Hor-Eri" olarak gösterilmiştir) olmakla birlikte, henüz kırmızıya kayması belirlenmemiş büyük miktarda verimli küme olduğunu da belirtmek gerekir. Örneğin, büyük bir ihtimalle Çelikkalem Takımyıldızı'nda, 1,4 milyar ışıkyılı uzaklıkta, Abell Kümeleri A3256, A3265, A3268, A3273, A3275, A3285, A3289, A3295 ve A3307 ile bağlantılı büyük bir üstküme mevcut, ancak bu kümelerden yalnızca bir tanesi Struble ve Rood'un kümelerin kırmızıya kayma derlemesinde listelenmiştir (A3295, z = 0,1062). Bu nedenle de, bu üstküme haritada gösterilmemiştir.
Evrendeki bilinen üstkümelerden en az üç Abell gökada kümesi içerenlerin listesi aşağıdadır (Saç Üstkümesi gibi yalnızca iki Abell Kümesi içeren üstkümelerle daha uzun bir liste oluşturmak mümkündür). 2 milyar ışıkyılının ötesinde mevcut bilgiler gittikçe azalır ki bu da o uzaklığın ötesinde listelenen yalnızca yedi üstküme olmasının sebebidir. 2 milyar ışıkyılı içerisindeki toplam üstküme sayısı en azından 600 olmalı ve belki de üstkümeyi nasıl tanımladığınıza bağlı olarak 1000'e kadar çıkmalıdır. 2 milyar ışıkyılı içerisindeki büyük gökadaların toplam sayısı aşağı yukarı 25 milyondur ve bu sayının 10 katı kadar da cüce gökada mevcuttur.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Yaygın Adı Eşlek Üstgökada Kırmızıya Uzk. Büyük. Ty Üstkümedeki Abell Kümeleri
Konsayıları Konsayıları Kayma mıy mıy
SA DA B° E° z
Erboğa 13 00 -32,0 148 -7 0,014 194 150 Cen-Hya 1060, 3526, 3565, 3574, 3581.
Kahraman-Balıklar 02 32 +39,8 341 -8 0,016 222 100 Per-And 262, 347, 426.
Tavuskuşu-Hintli 20 34 -37,0 230 +32 0,017 235 100 Ind-Mic 3656, 3698, 3742.
00 53 -48,4 249 -11 0,027 372 150 Phe-Scl 2731, 2806, 2836, 2870, 2877, 2896.
Herkül (a) 16 23 +36,7 77 +50 0,030 413 100 Her-CBo 2162, 2197, 2199.
Aslan 11 03 +22,7 85 -18 0,032 440 150 Leo-Uma 999, 1016, 1142, 1177, 1185, 1228, 1257, 1267.
Shapley (a) 13 51 -32,1 151 +3 0,037 507 100 Cen-Hya 3570, 3571, 3575, 3578.
Herkül (b) 15 48 +16,1 109 +45 0,037 507 150 Her-Ser 2052, 2063, 2107, 2147, 2148, 2151, 2152.
05 57 -26,6 255 -73 0,038 521 200 Col-Lep 548, 3341, 3374, 3381, 3390.
23 28 +14,8 306 +24 0,040 548 100 Peg 2572, 2589, 2593, 2657.
01 07 +0,4 298 -3 0,043 588 100 Cet 119, 147, 168.
01 22 +14,5 312 -2 0,044 601 150 Psc 160, 193, 195.
Shapley (b) 13 21 -29,7 147 -2 0,048 654 200 Cen-Hya 1631, 1644, 1709, 1736, 3528, 3530, 3532, 3542, 3553,
3554, 3555, 3556, 3558, 3559, 3560, 3562, 3564, 3566,
3572, 3577.
23 43 -35,8 257 +5 0,049 668 100 Scl 2717, 4008, 4012, 4013, 4059.
Altılık 10 15 -5,2 110 -40 0,050 681 200 Sex 912, 930, 957, 970, 978, 979, 993.
06 20 -52,5 215 -53 0,051 694 100 Pup-Car 3380, 3391, 3395.
11 30 -4,3 115 -22 0,052 708 100 Leo-Vir 1216, 1308, 1334.
15 10 +6,1 120 +34 0,052 708 150 Vir-Ser 2020, 2023, 2040, 2055.
21 55 -6,8 273 +40 0,055 747 100 Aqr 2366, 2399, 2415.
02 17 -7,9 294 -22 0,057 774 150 Cet 303, 326, 358.
Büyükayı 11 48 +55,6 59 +4 0,058 787 200 UMa 1270, 1291, 1318, 1324, 1377, 1383, 1436, 1452, 1507.
17 35 +77,8 31 +27 0,058 787 150 Dra-UMi 2248, 2256, 2271, 2296, 2309.
20 12 -56,1 218 +16 0,058 787 100 Tel 3651, 3667, 3685.
21 48 -17,6 260 +36 0,058 787 100 Cap 2361, 2362, 2372, 2382, 2383, 2401.
Balıklar-Balina(a) 00 34 -20,7 275 -1 0,060 813 350 Scl-Cet 14, 27, 74, 85, 86, 87, 114, 117, 121, 126, 133, 151,
2683, 2716, 2734, 2794, 2800, 2824, 4049, 4053.
16 12 +51,8 59 +42 0,060 813 150 Dra-Her 2149, 2168, 2169, 2184.
Çoban 13 55 +24,2 96 +20 0,061 826 150 Boo 1781, 1795, 1825, 1827, 1828, 1831.
01 04 -49,3 248 -13 0,063 852 100 Phe 2841, 2854, 2889.
Balıklar-Balina(b) 01 30 +16,9 315 -4 0,063 852 200 Psc-Ari 150, 152, 154, 158, 171, 179, 225, 257, 292, 311.
03 12 -24,2 278 -37 0,065 879 150 Eri-For 419, 428, 3094, 3095.
00 56 -0,2 296 0 0,066 892 100 Cet 102, 116, 134.
Saat 03 29 -48,3 247 -37 0,067 905 550 Hor-Eri 3074, 3078, 3089, 3093, 3098, 3100, 3104, 3106, 3107,
3108, 3109, 3110, 3111, 3112, 3116, 3120, 3122, 3123,
3125, 3128, 3135, 3140, 3145, 3158, 3164, 3225, 3266,
3312.
04 44 -20,8 282 -59 0,067 905 200 Eri-Lep 500, 514, 524, 3260.
23 37 +20,2 312 +23 0,068 918 100 Peg 2618, 2630, 2637.
00 58 -66,0 231 -15 0,069 931 150 Tuc 2819, 2859, 2864.
11 12 +3,6 105 -24 0,072 970 150 Leo 1149, 1171, 1205, 1238.
Kuzeytacı 15 25 +30,3 90 +40 0,072 970 250 CBo 2005, 2019, 2056, 2061, 2065, 2067, 2079, 2089, 2092,
2122, 2124.
22 42 -17,0 269 +25 0,072 970 100 Aqr 2456, 2459, 2462, 2480, 2492.
10 33 +4,3 101 -32 0,073 983 100 Sex 1024, 1032, 1066.
11 12 +40,6 70 -8 0,074 996 50 UMa 1173, 1187, 1190, 1203.
11 58 +31,8 82 -3 0,074 996 100 UMa-Com 1365, 1423, 1480.
14 01 +26,9 93 +21 0,074 996 150 Boo 1775, 1800, 1873, 1898.
21 52 -55,3 230 +10 0,075 1008 200 Ind 3771, 3785, 3796, 3806, 3822, 3825, 3826, 3886.
13 47 +3,4 117 +13 0,077 1034 100 Vir 1773, 1780, 1809.
01 54 +4,3 305 -13 0,078 1047 100 Psc-Cet 245, 279, 294.
05 26 -39,9 241 -59 0,078 1047 200 Col 3332, 3336, 3351, 3356.
15 11 +6,5 119 +34 0,078 1047 150 Vir-Ser 2028, 2029, 2033.
21 56 -20,2 259 +33 0,080 1073 100 Cap-Aqr 2378, 2394, 2412.
22 56 +17,8 308 +33 0,080 1073 100 Peg 2479, 2516, 2524.
23 17 -11,4 278 +20 0,080 1073 200 Aqr 2511, 2525, 2559, 2569, 2597, 2638.
03 09 -11,9 293 -35 0,081 1086 100 Eri 415, 420, 423.
11 43 +11,3 100 -14 0,081 1086 150 Leo-Vir 1307, 1337, 1358, 1385, 1390.
08 42 +27,8 57 -39 0,083 1111 150 Cnc 690, 692, 699.
12 22 +12,3 102 -5 0,083 1111 150 Com-Vir 1474, 1526, 1541, 1552.
12 58 -2,5 119 0 0,083 1111 100 Vir 1620, 1650, 1651, 1663.
22 04 -10,1 271 +37 0,083 1111 250 Cap-Aqr 2376, 2377, 2400, 2402, 2410, 2420, 2428, 2448.
23 18 -21,7 268 +16 0,084 1124 150 Aqr 2538, 2556, 2566, 2599, 4003.
01 31 -27,7 271 -15 0,086 1150 100 Scl 2915, 2919, 2924.
18 33 +69,7 29 +36 0,086 1150 150 Dra 2295, 2301, 2304, 2308, 2311, 2312, 2315.
Turna 22 59 -44,7 245 +8 0,087 1163 150 Gru 3908, 3910, 3925, 3963, 3972, 3998.
01 53 -5,3 295 -15 0,088 1175 100 Cet 256, 266, 277. 281.
Mikroskop 20 34 -35,4 231 +34 0,089 1188 150 Mic-Sgr 3677, 3682, 3691, 3693, 3694, 3695, 3696, 3705.
10 09 -0,1 103 -40 0,094 1252 150 Sex 919, 933, 954.
00 05 +4,8 298 +13 0,096 1277 150 Psc 3, 2694, 2698, 2700.
05 49 -23,0 269 -73 0,096 1277 100 Lep 3365, 3367, 3368.
12 47 +63,1 54 +13 0,102 1352 100 Uma-Dra 1566, 1621, 1646.
14 45 +55,2 62 +28 0,102 1352 100 Dra-Boo 1925, 1962, 1999, 2000.
00 42 -27,8 269 -4 0,106 1403 250 Cet-Scl 42, 80, 88, 118, 122, 2778, 2780, 2784, 2798, 2801,
2804, 2811, 2814, 2829, 2850.
23 08 -14,5 274 +21 0,108 1428 100 Aqr 2529, 2533, 2543.
11 42 +10,6 101 -14 0,109 1440 200 Leo-Vir 1341, 1342, 1345, 1354, 1372.
03 42 -33,1 266 -43 0,110 1452 100 For 3146, 3150, 3166.
11 54 +62,9 53 +7 0,110 1452 200 UMa-Dra 1289, 1322, 1477, 1518.
23 13 -21,6 268 +17 0,111 1465 100 Aqr 2541, 2546, 2548, 2554, 2579, 2583.
01 39 -7,1 293 -12 0,112 1477 150 Cet 216, 217, 229, 243.
02 53 -25,0 277 -33 0,112 1477 100 For 389, 3062, 3070.
12 13 +68,2 48 +11 0,112 1477 250 Dra 1302, 1366, 1406, 1421, 1432, 1559, 1561, 1597, 1674.
15 20 +31,6 88 +39 0,113 1490 150 CBo-Boo 2034, 2049, 2062, 2069, 2083.
00 10 -35,8 259 0 0,116 1527 150 Scl 2715, 2721, 2730, 2767.
14 56 +21,4 101 +34 0,116 1527 200 Boo 1972, 1976, 1980, 1986, 1988, 2006, 2017, 2036.
21 35 0,0 279 +47 0,119 1564 100 Aqr 2353, 2355, 2356.
10 44 +75,3 39 +8 0,122 1601 300 Dra 786, 809, 818, 848, 948, 1029, 1123, 1150, 1297,
1301, 1381, 1536.
01 16 +4,0 302 -4 0,124 1625 150 Psc 153, 162, 172, 192.
01 43 -10,8 289 -14 0,127 1662 100 Cet 226, 228, 259.
23 11 -22,4 267 +17 0,132 1723 200 Aqr 2518, 2521, 2540, 2555, 2565, 2568, 2577.
09 24 +73,7 36 +3 0,133 1735 100 Cam-Dra 762, 765, 787, 788.
11 50 -1,6 114 -16 0,134 1747 150 Vir 1373, 1392, 1407.
16 21 +42,2 70 +48 0,135 1759 200 Her 2158, 2172, 2179, 2183, 2196, 2211.
10 22 +50,6 57 -10 0,136 1772 200 UMa 950, 985, 990, 1002, 1004.
11 36 +71,8 44 +9 0,148 1916 150 Dra-UMa 1254, 1329, 1315, 1339.
15 35 +37,3 80 +41 0,152 1963 50 CBo 2093, 2096, 2100.
10 22 +50,1 57 -10 0,155 1999 50 UMa 965, 980, 1000.
11 18 +17,4 92 -17 0,169 2164 100 Leo 1204, 1219, 1232.
10 00 +71,2 40 +2 0,187 2371 150 UMa 864, 873, 914, 922.
23 44 -10,4 281 +14 0,191 2417 100 Aqr 2646, 2652, 2661.
13 16 +58,3 60 +16 0,194 2451 100 UMa 1687, 1707, 1731.
10 25 +67,7 44 +2 0,200 2519 200 UMa 945, 968, 981, 998, 1005, 1006, 1017.
01 36 -13,1 286 -13 0,207 2597 100 Cet 209, 222, 223.
14 44 +31,2 89 +31 0,225 2797 150 Boo 1958, 1961, 1963.
Sütun 1: Üstkümenin yaygın adı.
Sütun 2: 2000 yılı için saat ve dakika cinsinden bahar açısı (sağ açıklık-SA).
Sütun 3: 2000 yılı için derece ve dakika cinsinden yükselim (dik açıklık-DA).
Sütun 4: Üstgökada boylamı.
Sütun 5: Üstgökada enlemi.
Sütun 6: Üstükümenin kırmızıya kayması.
Sütun 7: Milyon ışıkyılı cisinden üstkümeye olan uzaklık.
"Hubble sabiti" 70 km/sn/Mpc varsayılmıştır.
Sütun 8: Üstkümenin milyon ışıkyılı cisinden büyüklüğü. Yaklaşık bir değer olup,
üstkümedeki Abell kümelerinin dağılımı esas alınmıştır.
Sütun 9: Üstkümenin büyük bölümünün yayıldığı takımyıldız.
Sütun 10: Üstkümeyi oluşturan, bilinen bütün Abell kümeleri.
Kaynakça:
Struble M, Rood H, (1999), A compilation of redshifts and velocity
dispersions for ACO clusters, Astrophys J, 125, 35.
Abell G, Corwin H, Olowin R, (1989), A catalogue of Rich Clusters of
Galaxies, Astrophys J Supp, 70, 1.
Yukarıdaki tablo, kırmızıya kayma evreninde birbirine 2200 km/sn'lik mesafe içerisinde yer alan (kırmızıya kayma oranı belirlenmiş) tüm Abell kümeleri incelenerek oluşturulmuştur (2200 km/sn yaklaşık olarak 100 milyon ışıkyılına eşittir). Ben bunu yapan ilk kişi değilim, yayımlanmış Abell Kümelerinin birçok küme kataloğu mevcut olmuştur. Bunun yakın bir örneği, Einasto, Einasto, Tago, Muller ve Andernach'ın bu bildirisidir (bu bağlantıyı da inceleyin). Bu sıkı Abell kümesi toplulukları genellikle gerçek üstkümelere karşılık gelse de, bu tekniğin üstkümeleri birbirine bağlayan birçok gökada duvar ve tabakalarını göstermediğine dikkat edin.
Yukarıdaki tabloda listelenen uzaklıklar, Görelilik Kuramı (İzafiyet Teorisi)'nın kırmızıya kayma formülünün, üstkümelerin kırmızıya kayma değerlerine uygulanmasıyla hesaplanmıştır. Bu yöntem, yalnızca düzenli genişleyen boş bir evrende tam doğru sonucu verir. Bizler, genişleme oranının zaman içinde değiştiği, madde ile dolu bir evrende yaşıyoruz ve bu yüzden de uzaklıklar düşük kırmızıya kayma değerlerinde doğru olsa da, kırmızıya kayma değeri bir ve üzerine yaklaştıkça kırmızıya kayma değerinin tam bir uzaklık değerine çevrilmesi işlemi daha karmaşıktır. Evrensel uzaklıklar bakımından oldukça kısa olan 2 veya 3 milyar yıllık mesafelerde, bu değerle oldukça güvenilirdir. Bir kırmızıya kayma değerinin, bir uzaklık değerine çevrilmesi, yalnızca çok büyük uzaklıklarda karmaşıklaşmaktadır.
| Takımyıldız Adları | Terimler | Yunan Harfleri |
